گزارش مهر به مناسبت هفته جمعیت؛
ایران چگونه در چاه جمعیتی نمی افتد
روند رو به افزایش سالمندی در کشور و در عین حال کاهش نرخ زاد و ولد و خانواده های تک فرزندی، سبب شده تا دست اندرکاران حوزه سلامت، نسبت به بحران جوانی جمعیت در کشور اخطار بدهند.
به گزارش مبل زیبا به نقل از مهر، روند نزولی نرخ زاد و ولد در سالهای قبل و در عین حال، افزایش جمعیت سالمند کشور، شرایطی را رقم زده که اگر تدبیری برای افزایش نرخ باروری اندیشیده نشود، ایران در سالهای نه چندان دور بعنوان یک کشور پیر شناخته خواهد شد.
این در حالی است که اساس و زیربنای توسعه هر جامعه و کشوری، داشتن نیروهای جوان و فعال است که می بایست با افزایش نرخ زاد و ولد رقم بخورد.
شاید در این سال ها که کمتر به فکر افزایش نرخ جمعیت کشور بوده ایم، سبب شده این نگرانی در میان دست اندرکاران به وجود بیاید که فرصت زیادی برای جلوگیری از پیری کشور نداریم.
به طوری که برخی کارشناسان، فرصت ۵ ساله را عنوان می کنند و برخی نیز بر این عقیده اند که تعیین زمان، چندان هم منطقی نیست و باید به فکر راهکارهایی برای افزایش جمعیت بود.
ایران در آستانه بحران سالمندی
کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت، با اشاره به موضوع کاهش نرخ باروری در کشور، اظهار داشت: ما نگران هستیم که در آینده با سالمندی جمعیت، بحران های آتی همچون بحران های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را در پیش رو داشته باشیم که البته غیرقابل جبران است.
وی با اشاره به ابلاغ قانون جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده به دستگاهها، اشاره کرد: وزارت بهداشت، وظیفه و تکلیف قانونی خود می داند که در این حوزه و با این استراتژی و راهبرد بتواند قدم جدیدی را بردارد. امیدواریم باتوجه به ظرفیت ها برای باروری سالم، فرزندان سالم و زندگی سالم بتوانیم افراد را به فرزندآوری تشویق نماییم و در این جهت بیشتر قدم برداریم. هم اکنون اهتمام خانواده ها باید در جهت فرزندآوری بیش از دو فرزند باشد و اگر به دنبال این هستیم که ایرانی پویا، بالنده و جوان داشته باشیم باید داشتن ۳ یا ۴ فرزند را در دستور کار خود قرار دهیم.
حیدری اضافه کرد: در دل قانون «جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده» تسهیلات حمایتی بسیار مناسبی برای فرزندآوری فراهم شده که همچون آنها می توان به تسهیلات معیشتی، آموزشی و یا مواردی که مربوط به زندگی است در دل قانون «جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده» تسهیلات حمایتی بسیار مناسبی برای فرزندآوری فراهم شده که همچون آنها می توان به تسهیلات معیشتی و آموزشی است، اشاره نمود. در کنار این تسهیلات قانونی، وزارت بهداشت هم خدمات مشاوره ای برای مردم و دانشجویان، آموزشی و همین طور خدمات درمان ناباوری، اقداماتی را انجام داده و همه این موارد ذیل قرارگاه جوانی جمعیت، شکل گرفته است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت تصریح کرد: امیدواریم به سرعت بتوانیم وقت از دست رفته را جبران نماییم. ضمن این که اگر بخواهیم آینده ایران را ضمانت نماییم باید بتوانیم فرزندآوری و کمبود نرخ رشد باروری در کشور را جبران نماییم و گرنه به سرعت دیر می شود.
جمعیت مؤلفه اساسی و اقتدار ملی هر کشور است
فرناز اهدایی وند مدیر گروه سلامت جمعیت و خانواده دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با عنوان این مطلب که جمعیت مؤلفه مهم و اساسی اقتدار ملی هر کشور است، اظهار داشت: نیروی مولد و جوان بعنوان عامل پایایی یک کشور و یکی از پایه های مهم رشد اقتصادی و اجتماعی کشورها است و بطور قطع هر جامعه ای برای پیمودن مسیر آینده نیاز به جمعیت جوان دارد.
وی با اشاره به آمارهای باروری در کشور، اشاره کرد: در بند اول سیاست های کلی جمعیت کشور آمده است ارتقا، پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت منوط به افزایش نرخ باروری و افزایش جمعیت است.
اهدایی وند افزود: میزان باروری کلی تعداد فرزندانی است که یک زن در طول دوره باروری به دنیا می آورد بدین سبب نرخ باروری پایین تر از سطح جانشینی (کمتر از ۲.۱) از چالش های اصلی ما است.
وی با اشاره به این که الگوی سنی باروری نشان دهنده کاهش میزان باروری در همه سنین همچون گروههای سنی جوان است، اشاره کرد: برمبنای آمار سرشماری نفوس و مسکن، متوسط رشد جمعیت طی سالهای اخیر کاهش داشته و این روند، هشداری جدی برای جمعیت است.
به گفته اهدایی وند، پیش بینی می شود که جمعیت سالمند کشور در ضمن ۲۰ سال آینده ۲ برابر شود، در صورتیکه این روند در دیگر کشورها طی ۱۰۰ سال رخ خواهد داد.
وی با تاکید بر این نکته که هم اکنون کشور در پنجره فرصت جمعیتی قرار دارد و تا چند سال آینده این پنجره همچنان باز است، عنوان کرد: کشور ما سال ها دارای جمعیت جوان بوده و همچنان لازم است با افزایش فرزندآوری این ثروت، حفظ و صیانت شود.
شناسایی ۲۱ مانع برای فرزندآوری
امیرحسین بانکی پورفرد رییس کمیسیون مشترک قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت ۷۳ ماده و ۲۰۵ حکم دارد که تنها ۲۰ درصد از مواد این قانون اجرائی شده است، اظهار داشت: ۲۱ مانع را برای فرزندآوری شناسایی شده و راهکارهای آنرا نیز بررسی نموده ایم.
طرح جوانی جمعیت ۷۳ ماده و ۲۰۵ حکم دارد که تنها ۲۰ درصد از مواد این قانون اجرائی شده است وی ادامه داد: یکی از موانع، زوج های نابارور هستند، مانع بعدی سن ازدواج است که به تأخیر افتاده است.
بانکی پورفرد، به تفکیک موانع فرزندآوری از نظر اجتماعی و اقتصادی پرداخت و اظهار داشت: در الگوی مسکن، حقوق دستمزد، قواعد اشتغال، تسهیلات آموزشی برای خانم های دانشجو، تسهیلات اشتغال برای خانم های کارمند و خانه دار، هدفمندی یارانه ها، مالیات، مهاجرت، بهداشت و درمان؛ کوشیدیم در ابعاد مختلف این موانع را بررسی نماییم.
وی اضافه کرد: قانون را طوری تدوین کردیم که هر دستگاهی مسئول اجرای کار خود است و هیچ ارتباطی به تشکیل ستاد ملی جمعیت ندارد. زیرا، کار ستاد ملی جمعیت، هماهنگی بین دستگاهی و نظارت درون دولت بر اجرای قانون است.
نکات مثبت قانون جوانی جمعیت
از نکات مثبت قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت این است که برای هر دستگاه وظیفه ای مشخص شده است، بطوریکه در ماده ۷۱ این قانون، بندی وجود دارد که تمام دستگاه های اجرائی موظف می باشند کارهایی که در قانون تعریف شده است را انجام دهند. زیرا، تمام دستگاهها نتوانستند آنچه که در قانون پیش بینی شده بود را در قانون ۱۴۰۱ بیاورند.
چالش مسکن خانواده ها
پروانه اصلانی مدیر کل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی، درباره ماده ۴ قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت اظهار داشت: در متن قانون قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت آمده است که در شهرهایی که زیر ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارند و نرخ باروری پایین است، یک قطعه زمین ۲۰۰ متری به خانوارهایی که بالای سه فرزند دارند و فرزند سوم آنها پس از لازم الاجرا شدن قانون به دنیا آمده است واگذار نماییم بر طبق قانون در شهرهایی که زیر ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارند و نرخ باروری پایین است، یک قطعه زمین ۲۰۰ متری به خانوارهایی که بالای سه فرزند دارند واگذار می شود.
وی اضافه کرد: در شهرهایی که بالای ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارند باید یک واحد مسکونی از واحدهای مسکونی طرح های حمایتی برای خانوارها در نظر بگیریم.
اصلانی اظهار داشت: امتیاز ویژه ای که این قانون برای تشویق فرزند آوری دارد این است که اگر کسی از امکانات دولتی در زمینه مسکن بهره برده باشد و فرزند سوم به بعد بعد از لازم الاجرا شدن قانون به دنیا بیاید می تواند مجدداً از امکانات دولتی و یارانه در زمینه مسکن استفاده نماید.
مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی اضافه کرد: در کلانشهرها زمین یا واحد مسکونی نداریم که بخواهیم معرفی نماییم بدین سبب قانون این اجازه را داده است که در نزدیک ترین شهر محل سکونت پدر یا مادر و یا محل تولد پدر یا محل تولد مادر بتوانیم این امکانات را در اختیار خانوارها قرار دهیم.
اصلانی اظهار داشت: مانند همه برنامه های حمایتی، عموماً افرادی که در کلانشهرها زندگی می کنند ساماندهی مسکن حمایتی در زمینه شهرهای جدید اطراف کلانشهرها است و یا شهرهای نزدیک و مجاور به محل سکونت آنها.
وی اضافه کرد: در سامانه طرح های حمایتی بخشی به وجود آمده است تحت عنوان خانوارهایی که دارای سه فرزند به بالا هستند می توانند ثبت نام کنند، بطوریکه تا کنون حدود ۲۹ هزار و ۶۵۰ نفر ثبت نام کرده اند که بیشترین فراوانی در استان تهران است.
به گفته اصلانی، حدود ۸۱ خانوار دارای هفت فرزند به بالا هستند که بیشترین فراوانی در سیستان و بلوچستان است.
چاه جمعیتی در پیش روی ایران
سید حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب که شاخص باروری کل در کشور حالا ۱.۶۷ درصد است و رسیدن این آمار به کمتر از ۱.۵ درصد سبب ایجاد «چاله جمعیتی» می شود، اظهار داشت: رسیدن به شاخص ۱.۳ درصد منجر به ایجاد «چاه جمعیتی» می شود که خروج از آن بسیار دشوار خواهد بود.
وی اضافه کرد: کشورهایی که در چاه جمعیتی افتاده اند مانند برخی کشورهای اروپایی دیگر نتوانسته اند از آن بیرون بروند. پس کشور آلمان سالانه به مهاجرت پذیری روی آورده و سالانه ۳۰۰ هزار مهاجر می پذیرد، ژاپن هم پذیرای مهاجران است. شاخص TFR در این کشورها به زیر ۱.۳ درصد رسیده است.
برکاتی با اشاره به این که این کشورها مجبورند برای پر کردن چاه جمعیتی سراغ راه هایی به جز زاد و ولد بومی خود بروند که خیلی نگران کننده است، اظهار داشت: در پنج سال قبل شاخص باروری تمام استانهای کشور ۲۰ درصد افت داشته است. فقط در سال ۹۹، ۲ استان رشد منفی نداشته اند.
وی اضافه کرد: در ۱۰ سال قبل بطور متوسط سالیانه ۲ درصد از جمعیت جوان کشور کاسته شده است، به نحوی که جمعیت جوان از ۲۵ میلیون نفر در بازه زمانی اعلام شده به ۲۰ میلیون نفر رسیده است. جوانان متولد نیمه اول و دوم دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ به مرور زمان از سن جوانی که تا ۳۰ سالگی است، خارج شده اند.
برکاتی با عنوان این مطلب که متوسط سن جمعیت کشور که ابتدای انقلاب ۲۲ سال بوده و الان به ۳۲ سال رسیده است، اظهار داشت: الان با جمعیتی که ۱۰ سال مسن تر شده است و سه دهه بعد به بالای ۴۰ سال خواهد رسید، بسیار چالش خواهیم داشت.
وی با اعلان اینکه در ۱۰ سال قبل بطور متوسط ۲ درصد از جمعیت جوان کشور کم شده است، اضافه کرد: در سال ۱۴۳۰ مطابق نقشه جمعیتی سازمان ملل، کشوری خواهیم بود با ۹۵ میلیون جمعیت که نزدیک به ۳۰ میلیون سالمند خواهد داشت.
وضعیت سن ازدواج در کشور
علی اکبر محزون مدیرکل دفتر جمعیت و سرشماری مرکز آمار ایران اظهار داشت: قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت در جهت رفع دغدغه های خانواده ها برای تشکیل خانواده و فرزند آوری از طرف نمایندگان مجلس شورای اسلامی سال قبل به تصویب رسیده است.
وی با اشاره به این که طبق آمارهای مرکز آمار هم اکنون ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در کشور در سن ازدواج هستند اظهار داشت: این افراد تا کنون ازدواج نکرده اند. سن متعارف ازدواج برای مردان ۱۵ تا ۳۵ سال و زنان ۱۸ تا ۲۹ سال ثبت شده که بیشترین ازدواج ها در این سنین ثبت شده است.
محزون اشاره کرد: همین طور از این تعداد ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را مردان و ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را زنان می سازند.
مدیرکل دفتر جمعیت و سرشماری مرکز آمار ایران گفت: با توجه به این که سن ازواج نیز بالا رفته اما هنوز بیشترین ازدواج ها در این بازده سنی هستند که البته در استانهای مختلف متفاوت می باشد.
وی به آمار تک فرزندی در کشور اشاره نمود و اظهار داشت: همین طور بر طبق آمارهای موجود، ۱۹ درصد خانواده ها تک فرزند، ۱۳.۵ درصد بدون فرزند، ۲۶ درصد دو فرزند و ۱۴ و نیم درصد نیز دارای سه فرزند بودند.
نکته آخر
به نظر می رسد به جهت اینکه وارد چاه جمعیتی نشویم، می بایست هر آنچه در قانون جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده تکلیف شده است، تمام و کمال اجرا نماییم.
موضوعاتی مثل حمایت مالی از زوجین نابارور، کمک هزینه های مسکن و ترویج برنامه های فرهنگی در امتداد تشویق به ازدواج و فرزندآوری، از طرف دستگاه های مسئول و متولی، بطور دقیق اجرا شود تا امیدوار بود ظرف چند سال آینده بتوان شاهد افزایش جمعیت کشور بود.
منبع: مبل زیبا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب